Jidoka
Jidoka Nedir?
Toyota Üretim Sisteminin Unutulmuş Metodu
Jidoka , Toyota’nın ve yalın üretimin unutulmuş ilkesidir ,
ancak mükemmelliğe ulaşmamıza yardımcı olacak en nemli yalın üretim
ilkelerinden biridir jidoka.Kaynaktan kalite veya kaliteye inşa edilmiştir.Piyasada
bulunan şirketler ürün yada hizmet kalitesi olmadan ayakta durması
imkansızdır.Jidoka bunu başarmak için uygun yollardan biridir.
Şekil 1 Yalın ve Toyota Üretim
Sisteminin Sütunlarından biri
Jidoka’nın Gelişim Süreci
İlk başlarda Jidoka 1896 yılında iplik kırıldığında otomatik
bir tezgah üzerinde tezgahın mekiğini durduracak basit bir cihaz olarak
tasarlanmıştır.Tasarlayan Sakichi Toyoda olan icat ile Jidoka hayatına başladı.
Bu makinenin tek amacı oluşacak kusurları engellemek
değildi.Aynı zamanda operatörlerin sorunu çözmesini sağlamakla kalmayarak , bir
operatörün birden fazla tezgaha bakabileceği anlamına geliyordu.Operatör
izlemek yerine hata oluştuğunda ki müdahalesiyle tek başına baktığı makine
sayısı artmaktaydı.Bu ilke tek dokunuşla özerklik yada otomasyon olarak
bilinmektedir.
Bu icadın patenti bir İngiliz değirmenine satılmasıyla Toyoda
ailesi yeni bir finansman girişine kavuştu.Bu finansmanın Toyoda ailesinin yeni
işlerinin kurulmasında finanse edildiği söylenebilir.
Daha sonraları Toyoda’nın otomasyonlu makinelere uyguladığı
ilkeler Taiichi Ohno tarafından tüm sürece uygulanmıştır.
Jidoka’nın Temel İlkeleri
Jidoka prensibi birkaç tane basit aşamayla ayrılabilir.
1.Tuhaflığı yada anormalliği tespit etmek
2.Sistemi durdurmak
3.Sorunun acil olarak çözümü
4.Ortaya çıkan kök nedeni araştırmak ve hızlıca düzeltmek
Bu prensip makine içerisinde sadece otonomasyon yoluyla
kullanılmakla sınırlı kalmamaktadır.Jidoka , incelemeye başlanılan yalın
üretimin neredeyse tüm alanlarında görülebilmektedir.Bu prensipte sürecin
sonunda denetlemekten ziyade sürecin içinde kaliteyi inşa etmekle ilgilidir.Bu
ilke, günümüzde hala Toyota’da bir yere sahiptir.İnsanların düşündüklerine
rağmen kusurların müşteriye ulaşmasını engellemeye çalışan güçlü bir yöntem
sayılabilmektedir.
Jidoka : Hat Durdurma
Toyota gibi yalın bir şirkette her kişinin otoriteye sahip
olması , gerçekte bir tuhaflığı keşfetmesi için süreci durdurma gerekliliği ,
kusurların ve sorunların vurgulanması ve eylemlerin gerçekleştirilmesidir.Bu
durum birçok batılı şirketin küçük problemler nedeniyle sürekli olarak hatların
durdurulmasından dolayı üretkenliğin azalabileceğinden korktukları bir adımdır.
Fakat bu düşünce , Yalın üretimin en önemli araçlarından Jidoka
ile sadece süreç durmuyor , problem önleniyor ve daha sonra sorunun tekrarının
önlenmesi için kök nedenler ele alınıyor.
Bu nedenlerden dolayı başlangıçlarda acılı bir dizi hat
durmalarıyla , süreçlerden kaynaklanan sorunlar giderilmeye başlanır.Kısa
süreler sonra sorunların ortadan kalkmasıyla ve sorunların kök nedenlerin
ortadan kaldırılmasıyla hat duraklarının sayısı azalmaya başlamaktadır.
Toyota hat stop u gibi şirketler içinde , operatörlerden
biri problem algılarsa bir kabloyu çeker yada bir butona basar ve hattı durdurur.Bu sorunu çözmek için hemen
acele edecek olan takım liderine veya amirini uyaran bir Andon yönetim çağrısı
oluşturulur.Sorun kolayca çözülür , eğer kolayca çözülemiyorsa hangi destek gerekliyse o destek aranır.
Jidoka ile Problem Çözme
Günümüzde üretilen birçok makine , ortak duygularla, günümüz
teknolojisinin ucuz ve basit makine tasarımına dahil edilmeleriyle
tasarımlarında otonomasyon idealleri birleştirilmiştir.Başarısız olunan nokta .
vurgulanan problem değildir.Problem sorunu düzeltmek için düzeltme ve kök
nedenini çözmek için harekete geçmemektir.İşletmecilere ve denetleyici
personele , bir sorunu bulduklarında üretimi durdurma yetkisi ve sorumluluğunu vermekle kalmıyor ,ayrıca
sorunu ortadan kaldıracak , herkese uygun problem çözme araçlarının eğitimi de
veriliyor.
Daha sonra herhangi bir süreç dokümantasyonları
değişiklikleri içerecek şekilde güncellendiğinden , bu değişiklikleri ve
öğrenmeyi yaygınlaştırmak için benzer süreçler takip eder.
Jidoka ve Yalın Üretim Araçları
Jidoka’nın ilk safhası tuhaflığı tespit etmektir.Bu durumda
otonomasyon için makine problemin tespiti için basit bir sensör kullanır.Bunun
ardından makine durur ve operatörün problemlerini vurgular.Bu olayın ardından
operatör bir anormallik algılar ve çizgiyi durdurur.Bir tahta üzerinde herkesin
görebilmesi için problemi yazar.
Diğer yalın araçlar , tuhaflıkları vurgulamak için yönetimin
çeşitli tekniklerini kullanmaktadır.Bazıları 5s yi düşünebilir.Araçların ,
bileşenlerin yerleri ve devam eden çalışmaları belirlenmektedir.Tahsis edilen
yerde olmayan şeyler görünüyorsa tuhaflık var demektir ve hemen harekete
geçilmektedir.
Kanban gibi diğer araçlar da hızlı şekilde sorunları
vurgulamaktadır.Örneğin bu ürünler neden Kanban yetkilisi olmadan taşındı gibi.Uygulamak
için görsel yönetim teknikleri kullanılır.
Yalın üretimin çeşitli araçlarından Jidoka prensiplerine
dayanır , personeli tuhaflık ortaya çıktığında
Yorum Gönder